Viêm da tiết bã

Viêm da tiết bã là một rối loạn da phổ biến chủ yếu ảnh hưởng tới da đầu, gây ra vảy, ngứa, da đỏ và gàu. Viêm da tiết bã cũng có thể ảnh hưởng đến mặt, ngực, lưng và các khu vực có dầu khác của cơ thể.

-

Viêm da tiết bã

Nguyên nhân viêm da tiết bã

-   Có thể do rối loạn hormone. Bằng chứng: Viêm da tiết bã, vẩy phấn da đầu thường gặp ở lứa tuổi rất nhỏ. Trẻ dưới 3 tháng mắc nhiều, giảm nhanh khi 1 tuổi, giảm chậm hơn trong 4 tuổi tiếp theo, rồi hết hẳn. Bệnh thường tái hiện rầm rộ ở tuổi trưởng thành với tỷ lệ mắc cao ứng với thời kỳ thiếu hay rối loạn hormon.
-   Do nấm. Bằng chứng: Nơi có chủng nấm Malsssezia tăng sinh mạnh thì có viêm da tiết bã. Loại nấm này chiếm ưu thế ở vùng có nhiều tuyến bã (đầu, thân, lưng trên) khi dùng kháng nấm bệnh được cải thiện.
-   Do suy giảm miễn dịch. Bằng chứng: Một số bệnh làm suy giảm miễn dịch ở trẻ nhỏ, suy giảm miễn dịch AIDS làm cho bệnh dễ xuất hiện.
-   Do nguồn gốc thần kinh. Bằng chứng: Bệnh thường biểu hiện dưới dạng vảy da đầu (gàu) hoặc hồng ban ở vùng nếp gấp mũi, môi trong giai đoạn bị stress, mất ngủ. Tìm thấy một số mối liên hệ giữa viêm da tiết bã với bệnh Parkinson, động kinh, chấn thương hệ thần kinh trung ương, liệt dây thần kinh mặt, bệnh rỗng tủy sống do các thuốc liệt thần kinh gây ra kèm theo chứng ngoại tháp, các rối loạn thần kinh khác.

Các biểu hiện: Ở thanh thiếu niên và người lớn bắt đầu bằng những vảy mỡ nhờn ở da đầu kèm nổi hồng ban, đống vảy ở vùng rãnh môi – mũi hoặc vùng da sau tai. Cũng có ở vùng lông mày, vùng râu mọc, vùng dưới vú, chỗ nếp gấp vùng thân, trên ngực, có khi cả ở giữa mặt. Có khi dạng hình cánh hoa, kèm theo có sần nang lông và quanh nang lông màu đỏ nâu, có khi dạng hình vảy phấn, thành từng dát và mảng khắp người như vảy phấn hồng.

Ở trẻ nhỏ, vùng đỉnh đầu sẽ có đóng vảy nhờn như mỡ nhưng không gây ngứa, không gây nứt, rịn nước như viêm da cấp, có màu trắng, trắng xám hoặc vàng, hay xuất hiện vào tuần thứ 3, thứ 4 sau sinh.

Những dấu hiện này dễ nhận thấy, nhưng cũng dễ nhầm sang các bệnh khác (vẩy nến, chàm thể tạng, nấm tóc, nấm candida, mụn trứng cá)

Một số thuốc thường dùng

-    Thuốc kháng viêm: Viêm dã tiết bã vùng da đầu ở người lớn khởi đầu điều trị bằng corticoid hoặc chất ức chế canxi – thần kinh tại chỗ, dưới dạng dầu gội đầu, cream, lotion.
-    Dầu gội chứa corticoid: dùng loại dầu gội chứa fluocinolon
-    Cream bôi tại chỗ: Dùng loại cream chứa các fluocinolon, betamethasone, desonid, hay dùng nhất là desonid. 
-    Chất ức chế canxi – thần kinh: Mỡ tacrolimus, cream pimecrolimus có tính kháng viêm, diệt nấm, không có nguy cơ làm giảm sức đề kháng của da, teo da như corticoid. Có khi chúng được kết hợp với corticoid bôi tại chỗ. Hai thuốc này được dùng hàng ngày trong viêm tiết bã ở vùng mặt, vùng tai. Chỉ dùng dưới dạng thuốc bôi.
- Thuốc chống nấm:
+ Dùng kháng nấm phổ rộng ketoconazole (dạng gel), mỗi ngày một lần, kết hợp corticoid mỗi ngày một lần, kéo dài trong 2 tuần.
+ Dầu gội chứa ketoconazole: Trong viêm tiết bã da đầu, dùng cream ketoconazole, dạng gel (mỗi tuần 3 lần), trong viêm da tiết bã ở mặt kết hợp với bôi desonid tại chỗ (mỗi ngày 1 lần trong 2 tuần).
+ Ngoài các chất trên, có thể dùng các kháng nấm tại chỗ fluconazole hay ciclopirox hoặc dùng thuốc kháng nấm uống terbinafin.
Chất tiêu sừng:
+ Chất tiêu sừng (keratolytic) là các chất dùng trong các phác đồ điều trị viêm da tiết bã nhờn cổ điển. Chúng có tính tiêu sừng, nhưng không có tính kháng nấm như acid salicylic, pyrithion. Riêng pyrithion –zinc vừa có tính tiêu sừng, vừa có tính kháng nấm.
+ Acid salicylic: Làm tiêu lớp sừng trên da, dùng trong viêm da đầu tiết bã, dưới dạng dầu gội đầu mỗi tuần 2-3 lần; dùng trong viêm da tiết bã ở vùng khác, bôi lên da mỗi ngày 2-3 lần.
Viêm da tiết bã có tần số mắc cao, đặc biệt là ở trẻ nhỏ, tuổi trưởng thành, người có các bệnh thần kinh liên quan. Người bệnh ít khám, có khi nhầm là do tuyến bã tăng hoạt dộng làm cho da nhờn, tự khắc phục tạm thời bằng mỹ phẩm. Đúng ra cần được khám tại chuyên khoa da diễu, điều trị bằng dược phẩm.

DS CKII Bùi Văn Uy - BS Vũ Trung Hải.