Tình hình dịch tễ tháng 6/2025 tại Việt Nam & Đông Nam Á – Các khuyến cáo phòng chống dịch

Trong tháng 6/2025, Việt Nam và khu vực Đông Nam Á chứng kiến sự gia tăng đáng kể của một số bệnh truyền nhiễm trọng điểm, trong đó nổi bật là sốt xuất huyết, sởi, tay chân miệng, cúm mùa và diễn biến mới của COVID-19. Tại miền Nam ghi nhận hơn 36 000 ca sởi và sốt xuất huyết tăng 64 % so với cùng kỳ năm trước [1]; tay chân miệng có xu hướng gia tăng cục bộ, đặc biệt sau các đợt mưa lũ [2]; COVID-19 tái xuất với biến chủng NB.1.8.1 gây lo ngại về khả năng bùng phát trở lại [3], [4]; đồng thời, WHO cảnh báo cúm A/H3N2, A/H1N1 và mpox đang lưu hành với số ca thấp nhưng cần theo dõi chặt chẽ [2], [5]. Bà mẹ mang thai, trẻ nhỏ và nhóm người có nguy cơ cao (người cao tuổi, mắc bệnh mạn tính) cần được ưu tiên giám sát, tiêm chủng và áp dụng biện pháp phòng ngừa đúng cách.

---
1. Tổng quan dịch tễ Việt Nam

1.1. Sốt xuất huyết

Việt Nam ghi nhận số ca sốt xuất huyết tăng 64 % so với cùng kỳ năm 2024, tập trung chủ yếu tại các tỉnh miền Nam do điều kiện khí hậu ẩm ướt tạo thuận lợi cho muỗi truyền bệnh phát triển [1]. Bộ Y tế đã phát động chiến dịch phòng, chống sốt xuất huyết từ tháng 6–7/2025, bao gồm diệt lăng quăng, ngủ màn và vệ sinh môi trường [6].

1.2. Sởi

Tính đến cuối tháng 6/2025, cả nước ghi nhận hơn 36 000 ca sởi, chủ yếu là trẻ em chưa tiêm đủ mũi trong Chương trình Tiêm chủng Mở rộng [1]) Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên ngày 01/07/2025 đã làm việc tại CDC Cần Thơ, nhấn mạnh “Đánh giá khoảng trống miễn dịch sởi” và triển khai tiêm vét, tiêm bù cho trẻ chưa được tiêm đủ liều [7]. Khoảng trống miễn dịch ở nhóm dân di cư, vùng sâu, vùng xa vẫn là điểm nghẽn cần khắc phục.

1.3. Tay chân miệng

Nhiều địa phương, đặc biệt là sau mưa lũ, ghi nhận số ca tay chân miệng tăng, do điều kiện ẩm ướt và vệ sinh kém tạo thuận lợi cho vi rút lây lan [2]. Ví dụ, tỉnh Thái Nguyên tháng 6/2025 có 22 ca, tăng gần 3 lần so cùng kỳ năm 2024 [2].

1.4. COVID-19

Trong vòng 28 ngày tính đến 27/04/2025, thế giới ghi nhận 25 463 ca nhiễm COVID-19, giảm 56,9 % so trước đó, nhưng Việt Nam đã ghi nhận 141 ca trong tháng 6, tăng 54 ca so tháng trước [3], [2]). Biến chủng NB.1.8.1 được phát hiện tại một số địa phương, cảnh báo nguy cơ bùng phát trở lại [4]).

1.5. Cúm mùa

Báo cáo sinh hai tuần của WHO ghi nhận 1 605 mẫu xét nghiệm cúm tại 10 nước Đông Nam Á gửi về NIC, trong đó 13 % dương tính; A(H1N1) pdm09 chiếm ưu thế ở Maldives, A(H3) chủ yếu ở Bhutan và Ấn Độ [2]. Tại Việt Nam, số ca cúm mùa tăng nhẹ ở một số tỉnh miền Bắc do du lịch nội địa dịp hè.

1.6. Mpox

Từ 14/07/2022 đến 29/06/2025, Đông Nam Á ghi nhận 1 042 ca mpox với 14 ca tử vong; riêng tháng 6/2025 có thêm hai ca mới tại Ấn Độ, năm trong số 15 ca thuộc clade Ib có tiền sử đi quốc tế [2].

1.7. Các bệnh khác

Đau mắt đỏ, tiêu chảy do rotavirus và thương hàn có nguy cơ gia tăng sau mưa bão; Bộ Y tế đã lưu ý tăng cường giám sát tại cộng đồng [6].

Chiến dịch bổ sung vitamin A và tẩy giun từ 01–02/06/2025 cho trẻ dưới 5 tuổi giúp giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng và tăng sức đề kháng [8].

2. So sánh với khu vực Đông Nam Á

2.1. Sốt xuất huyết khu vực

WHO báo cáo 2 109 ca mới và 10 ca tử vong sốt xuất huyết ở Bangladesh trong tuần 26/2025, tăng 19,2 % số ca và 400 % số ca tử vong so tuần trước [2]. Malaysia và Philippines cũng ghi nhận xu hướng gia tăng nhẹ, trong khi Singapore giảm nhẹ nhờ chiến dịch diệt lăng quăng sớm [9].

2.2. Cúm mùa

Influenza A(H3N2) và A(H1N1) lưu hành đồng thời; một số tiểu đảo ở Ấn Độ ghi nhận A(H3) chiếm 78 % mẫu dương tính [2].

2.3. COVID-19 & Mpox

Campuchia và Lào chịu áp lực lớn do hệ thống y tế mỏng, số ca COVID-19 và mpox tuy ít nhưng có nguy cơ tái bùng phát nếu du lịch quốc tế tăng cao 5].

2.4. Nguy cơ nhóm đặc thù

Trẻ dưới 5 tuổi, phụ nữ mang thai và người cao tuổi có nguy cơ bệnh nặng cao hơn; WHO khuyến nghị tiêm phòng sởi, cúm mùa cho phụ nữ mang thai và tăng cường giáo dục phòng chống vector truyền bệnh [5], [2].

3. Ảnh hưởng đến bà mẹ, trẻ nhỏ và nhóm nguy cơ cao

- Sốt xuất huyết: Nguy cơ sốc và suy nội tạng cao hơn ở phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ do thể trạng kém [1].
- Sởi: Trẻ <1 tuổi và phụ nữ mang thai chưa có miễn dịch dễ mắc thể biến chứng nặng, có thể dẫn đến viêm phổi, viêm não [10].
- Tay chân miệng: Thể nặng (liệt, viêm não) gặp chủ yếu ở trẻ dưới 3 tuổi, đặc biệt trong giai đoạn lũ lụt [2].
- Cúm mùa & COVID-19: Biến chủng mới có thể vượt miễn dịch; phụ nữ mang thai gặp biến chứng cao hơn, cần sàng lọc và điều trị kịp thời [4].

4. Biện pháp phòng ngừa

4.1. Tiêm chủng mở rộng

- Tiêm bù, tiêm vét sởi cho trẻ 9–18 tháng tuổi [7].
- Tiêm cúm mùa cho phụ nữ mang thai, người cao tuổi và nhóm bệnh mạn tính trước mùa đông – xuân [2].

4.2. Kiểm soát véc­tơ truyền bệnh

- Diệt lăng quăng: Lật úp, đậy kín dụng cụ chứa nước, phun hóa chất diệt muỗi tại ổ dịch [6].
- Ngủ màn tẩm hóa chất, mặc áo dài tay, xịt thuốc chống muỗi DEET [11].

4.3. Vệ sinh cá nhân & môi trường

- Rửa tay thường xuyên, giữ vệ sinh đồ chơi trẻ em và thiết bị sinh hoạt [6].
- Xử lý và che chắn nguồn nước; duy trì khoảng cách an toàn tại điểm đông người.

4.4. Giám sát, phát hiện sớm

- Ứng dụng hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm dựa vào sự kiện (EWARS) tại tuyến xã [6].
- Khai báo y tế, sàng lọc dự phòng tại cơ sở y tế khi có dấu hiệu sốt, phát ban, nôn mửa.

4.5. Truyền thông – Giáo dục sức khỏe

- Thông tin rõ triệu chứng cảnh báo: sốt cao, chảy máu, phát ban đỏ, bỏ ăn, nôn ói, khó thở.
- Hướng dẫn cách ly, chăm sóc tại nhà và khi nào cần đưa đến cơ sở y tế.

5. Kết luận

Tháng 6/2025, Việt Nam cùng Đông Nam Á đối mặt với nhiều dịch bệnh truyền nhiễm gia tăng, đặc biệt là sốt xuất huyết và sởi. Nhóm nguy cơ cao như bà mẹ mang thai, trẻ nhỏ và người già cần được quan tâm đặc biệt thông qua tiêm chủng, giám sát và giáo dục phòng bệnh. Nhà thuốc và các nhân viên y tế đóng vai trò quan trọng trong truyền thông, cung cấp vật tư y tế (khẩu trang, thuốc hạ sốt, xịt muỗi, màn tẩm hóa chất) và tư vấn khách hàng áp dụng biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Nguồn tham khảo:
[1]: "Bệnh truyền nhiễm gia tăng ở phía Nam, sởi và sốt xuất huyết diễn ..." (https://moh.gov.vn/hoat-dong-cua-lanh-dao-bo/-/asset_publisher/k206Q9qkZOqn/content/benh-truyen-nhiem-gia-tang-o-phia-nam-soi-va-sot-xuat-huyet-dien-bien-phuc-tap)
[2]: "[PDF] Epidemiological Bulletin - World Health Organization (WHO)" (https://cdn.who.int/media/docs/default-source/searo/whe/wherepib/2025_13_searo_epi_bulletin.pdf)
[3]: "Thông tin về tình hình dịch bệnh COVID-19 tại Việt Nam - Tin tổng hợp" (https://moh.gov.vn/tin-tong-hop/-/asset_publisher/k206Q9qkZOqn/content/thong-tin-ve-tinh-hinh-dich-benh-covid-19-tai-viet-nam)
[4]: "Tình Hình Bệnh Sởi và Các Hoạt Động Phòng Chống Dịch (Tính ..." (https://moh.gov.vn/hoat-dong-cua-lanh-dao-bo/-/asset_publisher/k206Q9qkZOqn/content/tinh-hinh-benh-soi-va-cac-hoat-ong-phong-chong-dich-tinh-en-ngay-25-04-2025)
[5]: "13th edition, Epidemiological Bulletin WHO Health Emergencies ..." (https://www.who.int/publications/i/item/epidemiological-bulletin-who-health-emergencies-programme-who-regional-office-for-south-east-asia-13th-edition-%28-2025%29---02-jul-2025.-reporting-period--16-jun-to-29-jun-2025)
[6]: "Bộ Y tế họp trực tuyến về công tác phòng, chống dịch bệnh" ( https://moh.gov.vn/hoat-dong-cua-lanh-dao-bo/-/asset_publisher/TW6LTp1ZtwaN/content/bo-y-te-hop-truc-tuyen-ve-cong-tac-phong-chong-dich-benh)
[7]: "Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên làm việc tại Thành phố Cần Thơ" (https://moh.gov.vn/tin-noi-bat/-/asset_publisher/3Yst7YhbkA5j/content/thu-truong-bo-y-te-o-xuan-tuyen-lam-viec-tai-thanh-pho-can-tho)
[8]: "[PDF] e-Health Bulletin - Asean.org" (https://asean.org/wp-content/uploads/2017/02/19-e-Health-Bulletin-11th-Issue_Final-printing.pdf)
[9]: "Dengue worldwide overview - ECDC - European Union" (https://www.ecdc.europa.eu/en/dengue-monthly)
[10]: "Tình Hình Bệnh Sởi và Các Hoạt Động Phòng Chống Dịch (Tính ..." (https://moh.gov.vn/tin-lien-quan/-/asset_publisher/vjYyM7O9aWnX/content/tinh-hinh-benh-soi-va-cac-hoat-ong-phong-chong-dich-tinh-en-ngay-25-04-2025)
[11]: "Dengue fever" (https://en.wikipedia.org/wiki/Dengue_fever)
[12]: "Dengue Outbreaks - Vax-Before-Travel" (https://www.vax-before-travel.com/dengue-outbreaks)